PAWARTOS
A. Pangertosan
Pawartos inggih menika palaporan
ngengingi kadadosan arupi paparan fakta saha data ngengingi kadadosan kasebat.
Pawartos
saged arupi
1. Lesan
Pawartos menika saged dipunwartakaken
deming tiyang sanes kangge pamiyarsa lumantar swara. Dipungiyaraken lumantar
radio, TV, utawi dipunwaos lugas.
2. Tulisan
Kapacak wonten ing kalawarti.
B. Unsur
fakta
1. Who
: sinten ingkang tumindak
2. What
: menapa ingkang dipuntindakaken
3. When
: kapan dipuntindakaken
4. Where
: wonten pundi papanipun
5. Why
: kenging menapa saged tumindak kados menika
6. How
: kadospundi caranipun
C. Jinising
pawartos
1. Pawartos
langsung / straight news
2. Pawartos
mendalam / depth news
3. Pawartos
opini / opini news
4. Pawartos
photo
D. Struktur
panyeratan pawartos
1. Irah-irahan
/ head
2. Baris
tengah / dateline
3. Teras
pawartos / lead
4. Wos
pawartos / body
E. Prinsip
panyeratan
1. Nengenaken
fakta ingkang wigati piyambak, antawisipun fakta saha opini boten dicampur saha
seimbang.
2. Wosing
pawartos menika minangka faktaning saking kadadosan ingkang saged dipunsade
wosipun, inggih menika :
a. Aktual
/ anyar
b. Faktual
/ nyata
c. Wigati
/ penting
d. Narik
kawigaten
e. Jangkep
f. Cekak
aos
F. Perangan
ingkang nemtokaken bobot biji pawarta :
1. Aktualitas
2. Sesambetan
kaliyan papan kedadosan
3. Sesambetan
kaliyan unsur2 ingkang katut ing salebetipun kedadosan
4. Sesambetan
kaliyan padamelan pamaos / pamiyarsa
5. Jangkepipun
pawarta
G. Ingkang
perlu dipungatosaken nalika mirengaken pawartos ;
1. Mangertosi
kanthi cetha perkawis ingkang dipunaturaken
2. Mbedakaken
informasi ingkang wigati saha ingkang boten wigati
3. Nyathet
informasi ingkang leres saha premati
H. Perkawis
ingkang kedah dipungatosaken nalika maringi panyaruhipun inggih menika :
1. Panyaruhipun
menika sakmesthinipun dipunaturaken kanthi cekak aos, padhat , saha dipunronce
kanthi sae.
2. Perkawis
utawi bab ingkang dipunparingi panyaruhipun kedhah cetha.
3. Tembung2
saha ukara ingkang dipunginakaken kedah gampil dipunngertosi utawi dipunpahami.
4. Panyaruhipun
menika kedah dipunparingi lelandesan ingkang logis, saged ugi dipuntambahi
fakta saha bukti2 ingkang relevan (nggadhahi sesambetan).
I. Ingkang
kedah dipungatosaken nalika maos pawartos inggih punika :
1. Pocapan
/ lafal inggih punika nggatosaken vokal, konsonan.
2. Lagu
ukara inggih punika gegayutan kaliyan andhap inggiling swara/ nada.
3. Kawijangan
pocapan inggih punika gamblang dipunmirengaken saha leres tumraping pangagem
basa.
4. Pandelenging
netra sasaged saged tajem mawas prabawa, kanthi pandulu jejeg.
5. Solah
bawa maos kaudiya ingkang santun miwah leres.
J. Tuladha
(straight news)
Piodalan Pura Widya Dharma Wedomartani
Atusan Umat Hindu ing
Sleman lan sakiwa tengenipun, malem Kemis (25/1), nindakaken Upacara Pager
Wesi ing Pura Widya Darma Wedomartani, Nglempak, Sleman. Upacara kasebat inggih
rerangken upacara piodalan pura kangge nyuceni papan ibadah amrih Umat
Hindu tansah pinaringan pepadang.
Wiwit sonten, Umat
Hindu ing Sleman lan sakiwa tengenipun, dhateng Pura Widya Dharma. Para umat
bekta sesaji asil wulu wetu lan maneka dhedhaharan minangka wujud bakti
dhateng Ida Sang Hyang Widi Wasa. Upacara piodalan pura dipunpuput dening Ratu
Begawan Manuaba, mengku ancas kangge nyuceni wewangunan pura. Bimas Hindu DIY,
Ida Bagus Wika mratelakaken, upacara piodalan Pura Widya Darma dipun
tindakaken ngleresi Riyadi Pager Wesi minangka panyuwunan supados umat tansah
pinaringan pepadhang lan ngindakaken bakti dhateng Ida Sang Yang
Widi Wasa.
Upacara piodalan ing
Pura Widya Dharma kawiwitan Upacara Mecaru, kangge njagi larasing
jagat alit, inggih punika manungsa lan jagad agung inggih alam jagat raya.
Kalajengaken medak tirta, medak betara lan kekidungan konjuk Sang Hyang Widi
Wasa. Lampahing upacara binarung Gendhing Ganjur lan Tari Rejang Dewa kangge
mapag tumedhakipun Ida Betara sarta Tari Topeng Sidakarya. Salajengipun Umat
Hindu nindakaken upacara puja bakti. Ing pungkasaning upacara umat nampi bija
lan tirta suci, lambang karaharjan sarta sucining lair lan batos. Upacara kados
makaten dipun tindakaken saben taun ngleresi hadeging Pura Widya Dharma sarta
Riyadi Pager Wesi. Ing ndalunipun Umat Hindu nindakaken Upacara Siwa Ratri,
kanthi nindakaken jagra utawi wungon sedalu natas. Puja bakti dipun tindakaken
ing Malem Siwa inggih punika malem pangleburing dosa. ( Purwanto )
Analisis
1. Irah-irahan
: Piodalan Pura Widya Dharma
Wedomartani
4. Wos :
Wiwit
sonten, Umat Hindu ing Sleman lan sakiwa tengenipun. . .
Upacara
piodalan ing Pura Widya Dharma kawiwitan Upacara Mecaru. . . (paragraf 2 lan 3)
Sumber :
buku Lks Bahasa Jawa kelas XI SMA/MA/SMK
